بیماری های مربوط به دستگاه گوارش یکی از مشکلات بسیار مهم سلامتی است که کیفیت زندگی، تغذیه، سیستم ایمنی و مقاومت بدن را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. تاخیر به خصوص در مرحله تشخیص می تواند منجر به پیشرفت بیماری، ضعیف شدن مقاومت بدن و مشکل در درمان شود. به همین دلیل روشهای آندوسکوپی برای بررسی دقیق بیماریهای مربوط به دستگاه گوارش ایجاد شده است و درمان همزمان با تشخیص به لطف کاربردهای آندوسکوپی پیشرفته مانند EMR امکانپذیر شده است.
آندوسکوپی چیست؟
برای بررسی دستگاه گوارش فرد از آندوسکوپی استفاده می شود که نوعی روی غیر جراحی به شماره می رود که در این روی یک لوله منعطف از طریق آندوسکوپ که یک دوربین به آن وصل است وارد بخش خاصی از بدن شما شده و از طریق پزشک متخصص، به روی مانیتور تلویزیون رنگی دستگاه گوارش شما را مشاهده کرده و در طی این فرایند لوله آندوسکوپ از طریق دهان و حلق به مری انتقال داده می شود، از همین روی پزشک به راحتی می تواند دستگاه گوارش شما اعم از معده، مری و همچنین قسمت فوقانی روده کوچک را مشاهده کرده و تصمیم به درمان بگیرد.
به همین ترتیب ، آندوسکوپ ها می توانند از روده کوچک به روده بزرگ را بروند تا این ناحیه از روده را بررسی کنند.این روش بسته به میزان بررسی روده بزرگ، سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی گفته می شود که در ادامه این مقاله بیشتر به این موضوع میپردازیم.
برای تصویر برداری از لوزالمعده ، کیسه صفرا و ساختارهای مربوطه از نوع خاصی از آندوسکوپی به نام کلانژیوپانکراتریکوگرافی آندوسکوپی رتروگراد یا ERCP استفاده می شود. ERCP همچنین برای قرار دادن استنت و نمونه برداری کاربردی می باشد.
آندوسکوپی نوعی روش معاینه است در تشخیص بسیاری از بیماری ها کاربرد دارد. امروزه می توان آن را فرآیند تصویربرداری از اندام های توخالی مانند مری، معده، روده، مثانه، رحم و واژن از طریق یک دستگاه کابل مانند انعطاف پذیر با دوربینی که به انتهای آن متصل است، تعریف کرد. همه این مداخلات با توجه به منطقه ای که در آن انجام می شود به روش های مختلفی نامگذاری می شوند، اما در استفاده عمومی کلمه آندوسکوپی فقط برای تصویربرداری از اندام های دستگاه گوارش تحتانی و فوقانی مورد استفاده قرار می گیرد.
آندوسکوپی دستگاه گوارش بهجای تشخیص بیماریهای مربوط به این سیستم، برای درمان استفاده میشود. به همین دلیل، آندوسکوپی نه تنها یک روش تصویربرداری است، بلکه یکی از موثرترین گزینه های درمانی برای بسیاری از بیماری ها، از رفلاکس گرفته تا سرطان های دستگاه گوارش به شمار می رود.
آندوسکوپی معده چیست؟
همانگونه که گفته شد برای بررسی و مشاهده اعضای دستگاه گوارشی از جمله مری، معده و ابتدای روده ی کوچک از آندوسکوپی یا گاستروسکوپی (Gastroscopy) استفاده می شود که اغلب به آن آندوسکوپی معده (Stomach endoscopy) گفته می شود
آندوسکوپی معده در چه شرایطی انجام می شود؟
از آندوسکوپی فوقانی برای مجاز بودن عمل لاغری، تشخیص بسیاری از بیمای ها و همچنین درمان آن ها کاربردی می باشد. در متن زیر علائمی که پزشک با وجود آن ها آندوسکوپی را انجام می دهد را ذکر کرده ایم:
- تغییر رنگ در مدفوع
- حالت تهوع و استفراغ خونی
- کاهش وزن و احساس سیری زودرس
- تنگی یا باریک شدن مری
- هر عارضه که به معده و مری مربوط باشد.
- آمادگی های پیش از عمل لاغری اسلیو معده
- مشکل در هنگام خوردن و آشامیدن و حس درد در حین بلع
- دل درد و سوزش معده اگر پس از خوردن دارو نیز حل نشود.
- انجام عمل بالون معده برای لاغری و رساندن کپسول به معده
- مشاهده و تشخیص تومورها
- تشخیص نهایی سرطان
آندوسکوپی و کولونوسکوپی چگونه انجام می شود؟
کولونوسکوپی فرآیند بررسی بخشهای دستگاه گوارش از طریق یک لوله با منبع نور و دوربین است که آندوسکوپی نامیده میشود.
وقتی صحبت از آندوسکوپی می شود، معمولاً به معنای آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی (گاستروسکوپی) است. در این روش آندوسکوپ از طریق دهان و گلو به پیش می رود و ابتدا مری، سپس معده و قسمت های بالایی دوازدهه معاینه می شود. اگرچه هیچ آمادگی برای عمل آندوسکوپی وجود ندارد، اما معده بیماران باید خالی باشد.
معاینه رکتوم و سایر قسمت های روده بزرگ با بیرون آوردن آندوسکوپ از رکتوم کولونوسکوپی نامیده می شود. در برخی موارد تنها معاینه کولون سیگموئید کافی است و به این روش سیگموئیدوسکوپی می گویند.
کولونوسکوپی نیاز به پاکسازی روده بزرگ دارد. برای تمیز کردن، چند روز تغذیه مایع و همچنین داروهای خوراکی داده می شود و تنقیه نزدیک به زمان انجام عمل اعمال می شود.
همچنین بخوانید: تنقیه در منزل کرج
آندوسکوپی چقدر طول می کشد و قبل از آندوسکوپی معده چه بخوریم؟
مدت زمان انجام آندوسکوپی بسته به عوامل زیادی متفاوت است. نکات مهمی مانند سن فرد، وضعیت سلامت عمومی، سطح اضطراب و اضطراب، هدف از عمل، روش مداخله، تجربه پزشک، کفایت مرکز درخواست و نوع بیهوشی ترجیح داده شده در حین عمل از این موارد است.
به دلیل نیاز به حساسیت و ترجیح بیهوشی عمومی، اقدامات انجام شده در دستگاه گوارش تحتانی ممکن است بیشتر از آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی طول بکشد. بسیار مهم است که این روش را به آرامی و با دقت و با حرکات ملایم تا حد امکان انجام دهید تا از عوارض مربوط به عمل جلوگیری شود. به همین دلیل، برنامه های آندوسکوپی، به ویژه در دستگاه گوارش تحتانی، ممکن است بیش از 1 ساعت، از جمله زمان بهبودی پس از بیهوشی، طول بکشد. آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی بسته به وضعیت سلامت عمومی بیمار تقریباً در 30-40 دقیقه تکمیل می شود.
با این حال، روش های آندوسکوپی که برای اهداف درمانی انجام می شود بسته به برنامه ممکن است کمی بیشتر طول بکشد. برخی از روشها، مانند باز کردن تنگی در هر نقطه از دستگاه گوارش، برداشتن اجسام خارجی که باعث انسداد دستگاه گوارش میشوند، در صورت وجود، تشخیص ضایعات احتمالی و برداشتن پولیپ از سطح مخاط، نسبت به روشهای آندوسکوپی استاندارد که برای تشخیص انجام میشوند، زمان بیشتری طول میکشد. اهداف
قبل از انجام آندوسکوپی چه اقداماتی لازم است؟
برای اینکه این عمل با خیال راحت و کامل انجام شود، معده باید خالی باشد. از بیماران خواسته می شود تا 6 تا 8 ساعت چیزی نخورند و ننوشند.
به خصوص برای روش آندوسکوپی معده. در حین عمل باید گرسنه باشند تا معده و روده بزرگ معاینه شوند. قبل از انجام این روش، بیماریهای اضافی بیمار مورد سوال قرار میگیرد، سابقه آلرژی یا سایر شرایطی که ممکن است با روش مرتبط باشد، ارزیابی میشوند. در نتیجه این ارزیابی، پزشکان تصمیم میگیرند که آیا قبل از عمل باید از آنتیبیوتیک استفاده شود یا خیر و اقدامات احتیاطی در برابر احتمال آلرژی انجام میدهند. جدای از این، او تمهیدات لازم را برای تغییر یا قطع داروهای مصرفی بیمار در طول دوره منتهی به عمل انجام می دهد.
اگر بیمار از قبل یک بیماری جدی قلبی یا ریوی داشته باشد، پزشک باید اقدامات احتیاطی بیشتری را انجام دهد.آندوسکوپی روشی است که معمولاً تحت بیهوشی هم برای راحتی بیمار و هم برای توانایی پزشک انجام می شود. بنابراین قبل از آندوسکوپی برای بیماران آرامبخش اعمال می شود. هم با بی حسی موضعی و هم با داروهای داخل وریدی، بیمار را حدود 10 دقیقه می خوابانند و پزشک در این مدت عمل را انجام می دهد.
آندوسکوپی در چه مواردی کاربردی می باشد؟
آندوسکوپی می تواند برای تشخیص یافته های پاتولوژیک مانند زخم، پولیپ یا تومور در معده، روده بزرگ یا مری انجام شود. در صورت لزوم، توده های شناسایی شده را می توان از طریق آندوسکوپی برداشت.
اگرچه برخی از بیماران هیچ شکایتی ندارند، آندوسکوپی ممکن است در فواصل منظم توسط پزشک برای اهداف پیگیری برای شرایطی مانند کم خونی، ضخیم شدن معده، سابقه خانوادگی سرطان، پولیپ یا زخم انجام شود.
آندوسکوپی باید در بیماران با شکایات مزمن انجام شود که به شرح زیر می باشد:
- رفلاکس
- معده درد
- سوء هاضمه
- استفراغ
- حالت تهوع
- کاهش وزن
- آندوسکوپی برای تشخیص بیماران مبتلا به شکایاتی مانند احساس سوزش در وسط قفسه سینه استفاده می شود.
- اسهال
- بوی بد دهان
- مشکل در بلعیدن
آندوسکوپی چگونه انجام می شود؟
آندوسکوپی باید توسط افراد مجرب در شرایط مناسب انجام شود. قبل از عمل، درمان بیهوشی لازم به بیمار داده می شود و در موقعیت قرار می گیرد. بی حسی منطقه ای به طور کلی برای آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی ترجیح داده می شود. بیمار روی میز عمل قرار می گیرد و در سمت چپ قرار می گیرد و هر دو شانه در یک صفحه قرار می گیرند. سپس دستگاهی که شبیه یک کابل ضخیم با دوربین در انتهای آن است از طریق دهان وارد می شود و به سمت حلق و مری پیش می رود. در این بین، مهم است که تا حد امکان به آرامی و ملایمت عمل کنید تا از عوارضی مانند پارگی یا خونریزی در مخاط دستگاه گوارش بیمار جلوگیری شود.
همانطور که از طریق مری پیشرفت می کند، سیستم گوارشی بر روی صفحه نمایش منعکس شده توسط دوربین بررسی می شود. پس از معاینه این ناحیه، دستگاه آندوسکوپ به سمت معده پیش می رود و تصویربرداری دقیق از پلک معده انجام می شود. در صورت وجود یافته پاتولوژیک در تمامی این ساختارها می توان از آن ناحیه بیوپسی گرفته و برای بررسی به آزمایشگاه فرستاد.
در روش آندوسکوپی که بر روی روده بزرگ انجام می شود، به احتمال زیاد بیهوشی عمومی ترجیح داده می شود. قبل از عمل، تنقیه روی بیمار زده می شود و سطح روده به طور کامل تخلیه می شود. سپس بیمار را با هر دو شانه در یک صفحه به پهلو گذاشته و از او خواسته می شود که کاسه زانوها را تا سطح قفسه سینه بکشد. پس از اعمال بیهوشی، مقعد باز می شود و ابتدا رکتوم و سپس نواحی کولون به صورت متوالی تصویربرداری می شوند.
آندوسکوپی معده بیهوشی چیست؟
آندوسکوپی بیهوش روشی است که برای تجسم اندام ها یا حفره های درون بدن با کمک لوله (آندوسکوپی) و انجام مداخلات تشخیصی یا درمانی استفاده می شود. در طی این روش، بیهوشی بر روی بیمار اعمال می شود و در نتیجه احساس درد یا ناراحتی از بین می رود. آندوسکوپ معمولاً از طریق یک سوراخ طبیعی یا یک برش کوچک (آندوسکوپی جراحی) مانند دهان، بینی، مقعد یا مجاری ادراری وارد بدن می شود. آندوسکوپ مجهز به دوربین، منبع نور و در برخی موارد ابزار است. برای اطلاعات دقیق در مورد آندوسکوپی با بیهوشی تحت بیهوشی می توانید با مرکز پزشکی جراحی آنکارا تماس بگیرید.
فورسپس انعطافپذیر (Flexible forcep): |
این ابزار انبر مانند نمونه بافت را جمع آوری میکند. |
فورسپس برداشتن بخیه (Suture removal forcep): |
با این وسیله بخیههای داخل بدن را از بین میبرند. |
برس سیتولوژی (Cytology brush): |
با این ابزار نمونه سلولی را میگیرند. |
فورسپس بیوپسی (Biopsy forcep): | این ابزار یک نمونه بافت یا رشد مشکوک را از بین میبرد. |
عوارض آندوسکوپی چیست؟
آندوسکوپی به طور کلی یک روش بسیار ایمن با عوارض بسیار کمی است. عوارض قابل مشاهده عبارتند از: تحریک اطراف دسترسی عروقی، آلرژی به داروهای تجویز شده، عوارض مربوط به بیماری های قلبی، ریوی و کبدی از قبل موجود، و خونریزی از ناحیه پولیپ برداشته شده می باشد، برخی از عوارض آندوسکوپی به شرح زیر است:
- پارگی دستگاه گوارش
در روش های ترکیبی ممکن است پارگی دستگاه گوارش رخ بدهد که در این صورت نیاز به بستری و جراحی می باشد، البته مهم است بدانید که پارگی مری و سایر اندام های دستگاه گوارش به ندرت ممکن است دچار این مشکل شود.
- واکنش به آرامبخش
در برخی افراد واکنش به آرامبخش قبل از انجام آندوسکوپی وجود دارد که به ندرت رخ می دهد.
- خون ریزی
اگر هدف از انجام آندوسکوپی برداشتن پولیپ باشد امکان وجود دارد که با خون ریزی همراه باشد و در برخی موارد که احتمال بروز آن کم است نیاز به انتقال خون می باشد.
- عفونت
ممکن است بعد از انجام آندوسکوپی عفونت ایجاد شود که جزئی بوده و با آنتی بیوتیک ها حل می شود.