دلیل زردی نوزاد چیست و چگونه در منزل از آن ها مراقبت کنیم؟

زردی نوازد یا یرقان (به انگلیسی: neonatal jaundice) که اغلب در بچه های تازه متولد شده دیده می شود، با زرد شدن چشم ها و رنگ پوست نوزادان مشخص می شود. زردی که ابتدا از سفیدی چشم شروع می شود، به ترتیب به صورت، بدن و پاها سرایت می کند. زردی نوزاد عارضه‌ای است که در روزهای اول تولد در نوزادان دیده می‌شود و با زرد شدن چشم‌ها و رنگ پوست نوزادان مشخص می‌شود. این وضعیت با زرد شدن پوست در نتیجه افزایش ماده ای به نام "بیلی روبین" در خون قابل توجه می شود. با سایت موسسه پرستاری و پزشکی مهرگان نو همراه باشید. 

البته طبیعی است که سطح بیلی روبین نوزاد پس از تولد کمی بالا باشد. در زردی نوزاد، زردی ابتدا از سفیدی چشم شروع می شود و با افزایش سطح بیلی روبین، به ترتیب به صورت، تنه و پا سرایت می کند. زردی نوزاد زمانی اتفاق می‌افتد که سطح بیلی روبین در خون نوزاد بالا باشد. بیلی روبین ماده زرد رنگی است که بدن با جایگزینی گلبول های قرمز قدیمی آن را می سازد. کبد به تجزیه این ماده کمک می کند تا بتوان آن را با مدفوع از بدن خارج کرد. سطح بالای بیلی روبین باعث می شود پوست و سفیدی چشم نوزاد زرد به نظر برسد. 

علت زردی نوزادان چیست؟

زردی نوزاد با زردی که به دلیل بیماری کبدی ایجاد می شود متفاوت است. پس از اولین روز زندگی در نوزادان سالم، در 60 تا 80 درصد نوزادان تازه متولد شده، بیشتر در نوزادان نارس مشاهده می شود. همانطور که گفته شد زردی در نوزادان تازه متولد شده شایع است. معمولاً نیازی به درمان ندارد و خود به خود برطرف می شود. علت این زردی که اغلب در نوزادان تشخیص داده می شود و نیازی به درمان ندارد، ترشح ماده بیلی روبین با کاهش گلبول های قرمز خون پس از تولد است که در محیط با اکسیژن نسبتا کم در رحم مادر افزایش می یابد. این نوع زردی بعد از روز دوم شروع می شود، سطح بیلی روبین زیاد افزایش نمی یابد و معمولا در عرض یک هفته برطرف می شود. ما به این زردی فیزیولوژیکی می گوییم.

هنگامی که کودک در رحم مادر رشد می کند، جفت بیلی روبین را از بدن نوزاد خارج می کند. جفت عضوی است که در دوران بارداری برای تغذیه کودک رشد می کند. پس از تولد، کبد نوزاد شروع به انجام این کار می کند. ممکن است مدتی طول بکشد تا کبد نوزاد بتواند این کار را به طور موثر انجام دهد.

بیشتر نوزادان تازه متولد شده اندکی زردی دارند. به این بیماری زردی فیزیولوژیک می گویند. معمولا زمانی که نوزاد 2 تا 4 روزه است بیشتر قابل توجه است. بیشتر اوقات مشکلی ایجاد نمی کند و در عرض 2 هفته از بین می رود. دو نوع زردی در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند ممکن است رخ دهد. هر دو نوع به طور کلی بی ضرر هستند.

از جمله دیگر عواملی که ممکن است بر بالا رفتن سطح بیلی روبین خون در نوزاد موثر باشد، به شرح زیر است:

1. مصرف غذاهای دیرهضم و سنگین مانند کله پاچه و فست فودها در شیردهی
2.  استفاده از ادویه‌های خاص در رژیم مادر که باعث بروز حساسیت غذایی کودک می‌شود
3. مصرف سبزیجات خام مانند سیر، پیاز خام، بادمجان
4. سیگار کشیدن و استفاده از مواد مخدر در شیردهی و بارداری
5. محیط و تغذیه نامناسب کودک
6. استفاده از داروهای شیمیایی در دوران بارداری و شیردهی
7. مصرف بیش از حد غذاهایی با طبع گرم و تند

علائم یرقان یا زردی چیست؟

همانگونه که ذکر شد اگر نوازدی زردی داشته باشد، پوست و قسمت سفیدی چشم وی زرد خواهد شد، در ابتدا این رنگ زرد پنج روز بعد از تولد کودک در صورت و همچنین سینه ی کودک مشاهده می شود، این کودکان ممکن است علادم زیر را داشته باشند.

•  زردتر شوند یا زردی به اندام‌های پایین‌تر مانند سینه، دست‌ها و پاها نمایان شود
•  لاغر شوند و شیر نخورند
•  خواب‌آلودگی بداخلاقی و وحشت‌زده زدگی از ویژگی های این کودکان است.
• گریه های بلند
• خمیده شوند یا گردنشان به عقب برگردد

سطح بالای بیلی‌روبین می‌تواند خطرناک باشد. اگر کودک شما هرکدام از این علائم را دارد، یا زردی او در ۲۴ ساعت اول بعد از تولد ظاهر شود یا زردی فیزیولوژیک او بیش از سه‌ هفته طول بکشد، لازم است حتماً در اسرع وقت  به پزشک مراجعه نمایید.

آیا زردی نوزاد خطرناک است؟

افزایش بیش از حد میزان بیلی روبین در خون می تواند خطرناک باشد، به ویژه در هفته اول زندگی، زیرا افزایش بیلی روبین می تواند از خون به بافت مغز منتقل شود و در قسمت های خاصی از مغز جمع شود و باعث اختلالات عصبی شود.

بنابراین، نوزادان مبتلا به یرقان باید دنبال شوند. در پیگیری، هدف از آن جلوگیری از افزایش بیش از حد سطح بیلی روبین و از بین بردن خطر آسیب عصبی است.

چه زمانی زردی نوزاد راباید جدی گرفت؟

1. زردی بعد از دو هفته تشدید شود
2. روند وزن گیری نوزاد با اختلال روبه رو شود
3. کودک بیقراری کند و خواب مناسبی نداشته باشد
4. اگر به  طور مکرور رنگ پوست زرد تر می شود
5. زردی شکم، پاها و بازو ها را نیز درگیر می کند

چه عواملی موجب زردی در نوزاد می شود؟

1. کودک با وزن کمتر از 2500 گرم
2. گروه خونی متفاوت نوزاد از مادر
3. نارس بودن کودک
4. دوقلویی و چند قلویی

درمان زردی نوزاد یا یرقان چیست؟

تغذیه کافی با شیر مادر:

به دلیل اینکه ملین است، به دفع بیلی روبین کمک بسیاری می کند و موجب می شود سطح بیلی روبین کاهش یابد.

فتوتراپی:

از بهترین و موثر ترین روش های درمان زردی نوزاد فتو تراپی می باشد.

در نظر داشته باشید که قراردادن نوزاد در معرض آفتاب ممکن است برای سلامت کودک مضر باشد و برای استفاده به عنوان روش درمانی زردی حتما به پزشک کودک مراجعه کنید.

چگونه در منزل از نوزادی که زردی دارد مراقبت کنیم؟

 اگر نوزاد شما دارای زردی خفیف است می توانید از درمان خانگی زردی نوزاد استفاده کنید، پزشک متخصص کودک اغلب برای درمان تغذیه نوزاد را بهبود می بخشد. از متن زیر میتوانید کمک بگیرید. 

اگر به کودک خود زود به زود شیر بدهید، دستگاه گوارش وی بیشتر کار می کند و از این طریق بیلی روبین در مدفوع کودک دفع می شود. کودکی که شیر مادر را مصرف نمی کند، دچار کمبود وزن و کم آبی بدن می شود در چنین زمانی پزشک متخصص برای بهتر شدن این وضعیت استفاده از شیر خشک را توصیه می کند که ممکن است گاهی با شیر خود مادر به طور همزمان انجام شود.

البته می توانید از خدمات پرستار نوزاد موسسه پرستاری و پزشکی مهرگان نو استفاده کنید. لازم است با شماره درج شده در سایت تماس بگیرید.

چه زمانی باید در مورد زردی نوزاد با پزشک مشورت کرد؟

بیشتر موارد زردی نوزاد، زردی فیزیولوژیکی است به معنای این است که در آن کبد نابالغ نوزاد نمی تواند به سرعت بیلی روبین را حذف کند و باعث بیلی روبین بیش از حد می شود. این طبیعی است و به خودی خود جای نگرانی ندارد و باید خود به خود ناپدید شود با این حال، در معاینه یک هفته ای نوزاد، اگر زردی نوزادتان برطرف نشده باشد، ممکن است به شما توصیه شود درمان شود.